Τα ισχυρά ρωσικά συμφέροντα στο Άγιον Όρος και οι επιδιώξεις του Εφραίμ

Έχουν οι Ρώσοι συμφέροντα στο Αγιον Όρος; Για να γίνουν ίσως πιο κατανοητές οι αντιδράσεις από τη Ρωσία για τη σύλληψη, αλλά και οι εκφράσεις περί επίθεσης στον Αθω, αξίζει να δει κανείς, ιστορικά, τη ρωσική προσέγγιση στο Αγιον Ορος. Είναι αλήθεια πως επί εκατοντάδες χρόνια, κυρίως στην εποχή της Τουρκοκρατίας, το Αγιον Ορος ήταν σε φθίνουσα κατάσταση, συχνά και στα όρια πείνας, εξαθλίωσης. Σε πολλές περιπτώσεις οι Ρώσοι τσάροι και οι προύχοντες μεγαλοτσιφλικάδες ήταν αυτοί που συνέτρεχαν τους μοναχούς, έδιναν χρήματα, έκαναν δωρεές…
 
Στα όρια του Βατοπαιδίου, το 16ο αιώνα, έκτισε ο Ρώσος μοναχός μια μικρή μονή που αργότερα πήρε το όνομά του, Ανδρέα του πρωτοκλήτου. Εκείνος προσείλκυσε από την τσαρική Ρωσία πολλούς μοναχούς αλλά και χρήμα, χρυσό και υλικά αναγκαία για τη διαβίωση των μοναχών. Στη σημερινή Ρωσία, το ύψιστο μετάλλιο τιμής που επιδίδει κάθε χρόνο η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία σε παράγοντες που διακρίνονται για την ενίσχυση του πνεύματος της Ορθοδοξίας φέρει το όνομά του. Μετάλλιο του Ανδρέα Πρωτοκλήτου.

Η μεγαλοπρέπεια για την οποία ξεχωρίζει στο Αγιον Ορος το ρωσικό μοναστήρι, Αγιος Παντελεήμων, μαρτυρά όχι μόνο τον πλούτο της τότε Αγίας Ρωσίας, αλλά και το ενδιαφέρον της ύπαρξης χώρου που να αποτελεί ένα παγκόσμιο κέντρο Ορθοδοξίας. Η ανάδειξη της εξουσίας των μπολσεβίκων στη Ρωσία το 1917 άφησε ανεκπλήρωτα πολλά εκ των ορθοδόξων επιδιώξεων της Μόσχας. Το ρωσικό μοναστήρι στον Αθω πέρασε στην παρακμή, αν και πάντα εκεί υπήρχαν μοναχοί Ρώσοι, αλλά και από την Ουκρανία, τη Λευκορωσία…

Η σύσφιγξη των σχέσεων Αθήνας –Μόσχας και η υπογραφή συμφωνίας για την ανάπτυξη προσκυνηματικού τουρισμού μπορεί για μας να είχαν στόχο μόνο την προσέλκυση περισσοτέρων τουριστών από τη Ρωσία, για κείνους αποδείχτηκε πως ήταν κάτι παραπάνω. Χιλιάδες Ρώσοι επισκέφθηκαν το Αγιον Ορος τα τελευταία χρόνια, αφήνοντας εκεί «γερό» οβολόν τους.

Όπως μαθαίνουμε μετά την επίσκεψη Πούτιν, το 2005, μια πλειάδα Ρώσων υπουργών, κυβερνητών περιοχών, μεγαλοεπιχειρηματιών, καλλιτεχνών κ.ά. θεωρεί απαραίτητο στις μεγάλες γιορτές της Ορθοδοξίας να επισκεφθεί το Αγιον Όρος. Ο Εφραίμ, προφανώς, «έπιασε το μήνυμα» και το Βατοπαίδι είναι ένα από τα μοναστήρια που επισκέπτονται πιο συχνά οι Ρώσοι προσκυνητές. Ισως, για δικούς του λόγους, να συνέβαλε σε αυτό που οι Ρώσοι έτειναν τους προηγούμενους αιώνες και ατόνησε την περίοδο της σοβιετικής εξουσίας. Τη μετατροπή σε παγκόσμιο κέντρο Ορθοδοξίας. Κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τους Ρώσους υποστηρικτές του Εφραίμ, προκάλεσε αντιδράσεις στην Ε.Ε., όπου η κυριαρχία του Καθολικισμού είναι οφθαλμοφανής. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του Ιδρύματος «Φίλων του Βατοπαιδίου» Σεργέι Ρούντοφ, δύο είναι οι αιτίες σύλληψης. Η πρώτη είναι η παλιά γραμμή πλεύσης της Ε.Ε. να πείσει την Ελλάδα να «ξεμπερδεύει με το Αγιον Ορος» και να ανοίξει τα σύνορα, να απαλείψει τις βίζες και να καταργήσει την ιερή κοινότητα στο Αγιον Ορος. Η δεύτερη αιτία, υποστηρίζει, είναι το συνεχώς αυξανόμενο κύρος των Ρώσων στο Αγιον Ορος.

Το ναυάγιο Παπανδρέου με Ρωσία έφερε την οργή για Εφραίμ


Όσον αφορά τους ισχυρισμούς ότι πίσω από τις σκληρές αντιδράσεις στη σύλληψη Εφραίμ βρίσκεται ο Βλαντιμίρ Πούτιν επειδή ενοχλήθηκε γιατί, ενώ συνομιλούσε με τον ηγούμενο του Βατοπαιδίου, λίγες μέρες μετά εκείνος βρέθηκε στη φυλακή, αυτοί απορρίπτονται από ρωσικούς κύκλους, που χαρακτηρίζουν επιφανειακή και υποκειμενική μία τέτοια προσέγγιση.

Ο Πούτιν, διευκρινίζουν οι Ρώσοι, συνάντησε τον Εφραίμ δύο φορές κατά την πολυήμερη περιοδεία του και έκανε δηλώσεις για την εμβάθυνση της κατανόησης και της συνεργασίας ανάμεσα στις δύο χώρες.

Λόγια τα οποία θα έπρεπε να απευθύνει όχι σε έναν μοναχό, αλλά στον Έλληνα πρωθυπουργό και την πολιτική ηγεσία της χώρας. Όμως οι ελληνορωσικές σχέσεις τα τελευταία δύο χρόνια μπήκαν σε «αγρανάπαυση» και οι επαφές περιορίστηκαν στα τουριστικά ταξίδια Γερουλάνου!

Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πρόσφατη συνέντευξή του στην αυστριακή «Προφίλ» ο Γ. Παπανδρέου ανέφερε πως κατανόησε το πόσο χάλια ήταν η οικονομία τον Φεβρουάριο του 2010. Η Ελλάδα, όπως προκύπτει από αυτή την παραδοχή, χρειαζόταν τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο άμεσα χρήματα. Τότε ακριβώς που πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη του τέως πρωθυπουργού στη Μόσχα. Μια επίσκεψη, κατά γενική ομολογία, πρόχειρα οργανωμένη χωρίς ουσία. Πολύ αργότερα, από διπλωματικούς κύκλους έγινε γνωστό πως ο Πούτιν, μετά τις συνομιλίες με τον Παπανδρέου, αναρωτήθηκε «τι ήρθε να κάνει στη Μόσχα ο Παπανδρέου;». Το Κρεμλίνο ήταν διατεθειμένο να βοηθήσει οικονομικά και τα ανταλλάγματα δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η υπόσχεση της κυβέρνησης στην Ελλάδα ότι θα τιμήσει τις ενεργειακές συμφωνίες που υπέγραψε η υπό τον Καραμανλή προηγούμενη. Για τους ειδικούς είναι κατανοητό τι θα σήμαινε, μέσα στον Φεβρουάριο, μια συμφωνία δανειοδότησης με 15-25 δισ. ευρώ, τρεις μήνες πριν από το σύρσιμο της χώρας στη λαιμητόμο του Μνημονίου. Αντί αυτού είχαμε μεγαλοστομίες περί «μακραίωνων ιστορικών και πολιτικών σχέσεων».

Δεύτερη φορά ο Πούτιν, τον Αύγουστο 2010, επιδίωξε να αναθερμάνει τον ουσιαστικό διάλογο ανάμεσα στις δύο πρωτεύουσες. Με επιστολή του πρότεινε στον Παπανδρέου την υλοποίηση της συμφωνίας αγοράς των αρμάτων μάχης (BMP), με αποπληρωμή αγροτικά προϊόντα, η οποία εκτός των άλλων θα συνέβαλε στην ενίσχυση των ελληνικών εξαγωγών. Δύο βδομάδες αργότερα και προφανώς αφού είχε ολοκληρώσει τις διακοπές του, ο Γ. Παπανδρέου απάντησε με ευγένεια ότι έλαβε το μήνυμα και… εκτιμά ιδιαίτερα το επίπεδο των διμερών σχέσεων!

Στο μεταξύ, ο Παπανδρέου είχε φροντίσει να στείλει την Τίνα Μπιρμπίλη στη Μόσχα για συμμετοχή σε ενεργειακό φόρουμ. Με την ευκαιρία, η κ. Μπιρμπίλη είδε και τον αρμόδιο Ρώσο υπουργό. Και στη συνάντηση αυτή διαπιστώθηκαν οι «πολύ καλές σχέσεις», πλην όμως ο Ρώσος επίσημος της τα «έψαλε» για την ευθύνη του πλήρους παγώματος των ενεργειακών συμφωνιών.

Οι Ρώσοι, μετά και την παταγώδη αποτυχία του ελληνορωσικού φόρουμ στην Αθήνα, τον Μάιο 2011, δεν είχαν καμιά αμφιβολία πως με κυβέρνηση Παπανδρέου οι διμερείς σχέσεις μπήκαν στον αυτόματο πιλότο σε μια κατιούσα πορεία.

Η θέρμη με την οποία οι Ρώσοι πιστοί υποδέχτηκαν την Αγία Ζώνη, τον περασμένο Οκτώβριο, έδειξε περίτρανα πόσο βαθιά ριζωμένα στη συνείδηση των απλών ανθρώπων είναι ο σεβασμός και η αγάπη για τη χώρα μας. Είναι εξηγήσιμη, εν πολλοίς, η αντίδραση του απλού κόσμου στη σύλληψη του Εφραίμ και πολύ λίγοι είναι εκείνοι που μπορεί να έχουν εικόνα για τα έργα και ημέρες του ηγουμένου. Το Κρεμλίνο, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία έχουν εικόνα και αντιδρούν έτσι όπως αντιδρούν, επιδιώκοντας να αφήσουν όσο μπορούν πιο εκτεθειμένη την ελληνική κυβέρνηση, με την οποία τίποτα θετικό δεν έγινε στη διάρκεια της δίχρονης θητείας της σε διμερές επίπεδο. Αξίζει να δώσει προσοχή κανείς στις ειδήσεις που έρχονται από τη Μόσχα αναφορικά με τις αλλεπάλληλες πικετοφορίες έξω από την ελληνική πρεσβεία. Αυτές ελέγχονται αυστηρά ώστε να μην είναι μαζικές -γίνεται λόγος για μερικές δεκάδες διαδηλωτών-, με τη μέγιστη όμως προβολή στα ρωσικά ΜΜΕ.

Σαφώς δεν επιθυμούν να αναλώσουν το βάθος των διμερών σχέσεων στις αντιδράσεις για την προφυλάκιση του Εφραίμ.

(Από τον “Τύπο της Κυριακής”)

ΠΗΓΗ