«Η Τουρκία είναι ένας παίκτης δευτέρας κατηγορίας…»

Η σύγχρονη Τουρκία αντιμετωπίζει δυο σημαντικά εμπόδια στην ανάπτυξή της: Οι δίοδοι για την επέκταση της είναι μπλοκαρισμένες, και η φύση του Τούρκου έχει αλλάξει....


Η Τουρκία επέλεξε να απομονωθεί από τον υπόλοιπο κόσμο μετά την απώλεια των πάντων στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Με την οθωμανική αυτοκρατορία να έχει εκλείψει, δεν υπήρχαν άλλες επιλογές. Απέφυγε τον Β`Π.Π. επειδή οι εμπόλεμοι επέλεξαν να μην ασχοληθούν μαζί της. Το 1946, η μοναδική της στρατηγική επιλογή ήταν η συμπαράταξη με το ΝΑΤΟ εναντίον της απειλής της ΕΣΣΔ. Οικονομικά, η καλύτερη επιλογή ήταν να ενσωματωθεί στην Ευρώπη. Έτσι εξηγείται και η μετατροπή της Τουρκίας σε ένα είδος προτεκτοράτου της Δύσης. Με το τέλος του ψυχρού πολέμου, διάφοροι πόλεμοι στην ευρύτερη περιοχή σήμαναν και ευρείες ανακατατάξεις συνόρων κλπ. Στη σημερινή κατάσταση, η Τουρκία αποτελεί έναν παίκτη Β` κατηγορίας. Μόνο οι ΗΠΑ οραματίζονται έναν ρόλο για τη Τουρκία, και αυτόν ως βοηθητικό στα αμερικανικά γεωπολιτικά συμφέροντα.

Το δεύτερο εμπόδιο για τη σημερινή Τουρκία είναι το γεγονός πως η φύση των Τούρκων άλλαξε, κυρίως εξαιτίας των αλλαγών στη πολιτική γεωγραφία της χώρας. Η σύγχρονη Τουρκία ελέγχει μικρό μόνο μέρος της άλλοτε αυτοκρατορίας της. Και η περιοχή που ελέγχει (Ανατολία) δεν προσφέρεται στρατηγικά. Δεν διαθέτει πλεύσιμους ποταμούς όπως τα Βαλκάνια ή στρατηγική σημασία όπως η Κριμαία. Η ανάπτυξη της περιοχής απαιτεί σπατάλη τεράστιων πόρων, με μικρά κέρδη ως αντάλλαγμα. Αυτός ο αταίριαστος γάμος μεταξύ του πλούσιου Μαρμαρά και της φτωχής Ασίας, σε συνδυασμό με τη διεθνή απομόνωση επί 90 χρόνια, έχουν αλλάξει την Τουρκία και τους Τούρκους ριζικά.

Η χώρα έχει αλλάξει τόσο πολύ στη διάρκεια του τελευταίου αιώνα, που οι Οθωμανοί δύσκολα θα αναγνώριζαν τους σημερινούς συμπατριώτες τους. Οι Οθωμανοί ήταν κοσμοπολίτες και διέθεταν αυτοπεποίθηση. Αυτά όλα όμως τελείωσαν πριν από 90 χρόνια. Η Τουρκία μετατράπηκε από μια αυτοκρατορική πολυεθνική οντότητα σε μια ακόμη «δημοκρατία». Η πολιτική της δημογραφία κατέληξε σε μια κυρίαρχη μονοεθνική τουρκική κυριαρχία, που προσπαθεί να σβήσει τις φωνές των μειονοτήτων της. Ως συνέπεια, η σύγχρονη Τουρκία είναι εσωτερικά διαιρεμένη, αντίθετη στο πολιτικό συμβιβασμό, και στερείται φυσικών διόδων για την οικονομική της ανάπτυξη. Το δε παγκόσμιο εμπόριο έχει απομακρυνθεί από την περιοχή. Πολύ απλά, η Τουρκία δεν είναι πια πατρίδα πλούσιων εμπόρων, όπως ήταν οι Οθωμανοί. Τα 90 χρόνια απομόνωσης ανάγκασαν τους Τούρκους να στραφούν προς τα μέσα, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον τους στην Ανατολία.

Ένας άλλος σοβαρός εσωτερικός διαχωρισμός είναι αυτός μεταξύ του «κοσμικού» Μαρμαρά, που βλέπει το μέλλον στην ένωση με την Ευρώπη και τη Δύση, και του «θρησκευτικού» παράγοντα της Ανατολίας που επιθυμεί τη διεύρυνση των σχέσεων αποκλειστικά με τον ισλαμικό κόσμο. Αμφότερες οι τάσεις διαθέτουν τόσο πλεονεκτήματα όσο και μειονεκτήματα. Οι κοσμικοί ελέγχουν το εμπόριο με τη Δύση και ως εκ τούτου τα περισσότερα έσοδα της χώρας. Κυριαρχούν στα δικαστήρια και στο στρατό, ενώ θεωρούνται οι υπεύθυνοι της μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης που γνώρισε η χώρα τα τελευταία χρόνια.

Η θρησκευτική ομάδα, που σήμερα εκπροσωπείται από το κυβερνών κόμμα (ΑΚΡ), ελέγχει όλο και περισσότερο τη πολιτική ζωή του τόπου, και λόγω πληθυσμιακής αύξησης της ενδοχώρας, ελέγχει και τις καρδιές των Τούρκων. Εκεί που οι κοσμικοί αγκαλιάζουν τις στρατιωτικές και δυτικές εκφάνσεις του οθωμανικού παρελθόντος, οι θρησκευτικοί ταυτίζονται με τα ισλαμικά και οθωμανικά χαρακτηριστικά της Τουρκίας. Το γεγονός πως οι Οθωμανοί διατηρούσαν επί αιώνες το ισλαμικό Χαλιφάτο, επιτρέπει στους σημερινούς ισλαμιστές της χώρας να έχουν μεγάλη επιρροή σε ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο.

Για όλα τα παραπάνω, η σημερινή Τουρκία σπαράσσεται από μια σύγκρουση μεταξύ δυο ομάδων με διαφορετικές γεωγραφίες, καμία από τις οποίες δεν διαθέτει όραμα για το μέλλον που να ταιριάζει με τη πολιτική γεωγραφία του σήμερα.


Απόσπασμα απο το The Geopolitics of Turkey: Searching for More
STRATFOR
antinews



Share