Τι σημαίνει για Ελλάδα και Τουρκία η ΑΟΖ

Του Θεόδωρου Κ. Καρυώτη

Για περισσότερα από 30 χρόνια τώρα η Ελλάδα επιμένει μονότονα ότι η μοναδική της διαφορά με την Τουρκία, ήτοι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, είναι νομικής φύσης. Όμως, εδώ και πάνω από 25 χρόνια η έννοια της υφαλοκρηπίδας έχει υπερκεραστεί απ’ αυτή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).


Από την ύπαρξη της νέας Σύμβασης του Διεθνούς Δίκαιου της Θάλασσας το 1982, κανένα κράτος στον κόσμο δεν έχει ζητήσει μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αλλά πάντα ζητά και την ταυτόχρονη οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Πράγματι, όλες οι αποφάσεις του Δικαστηρίου μέχρι σήμερα λαμβάνουν υπόψη την οριοθέτηση και των δύο ζωνών που πάντα συμπίπτουν.

Οι Τούρκοι, βέβαια, τρίβουν τα χέρια τους που ακούν για τόσα χρόνια τις ελληνικές κυβερνήσεις και όλα τα πολιτικά κόμματα να μιλάνε μόνο για την υφαλοκρηπίδα χωρίς να αναφέρονται στην ΑΟΖ. Ο λόγος, βέβαια, της μεγάλης χαράς των Τούρκων είναι ότι γνωρίζουν πως η Ελλάδα έχει πολλά να κερδίσει μετά την οριοθέτηση μιας ΑΟΖ στο Αιγαίο. Έτσι, οι μεν Τούρκοι κάνουν την… πάπια οι δε Έλληνες παπαγαλίζουν μονότονα το τροπάριο της υφαλοκρηπίδας!

Συμφωνία της Κύπρου με την Αίγυπτο

Ο κύριος λόγος της ελληνοτουρκικής διαφοράς είναι η ύπαρξη πετρελαίου στο Αιγαίο, όμως οι ελληνικές κυβερνήσεις ουδέποτε ζήτησαν οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο! Τα πράγματα, όμως, άλλαξαν πριν από λίγο καιρό, όταν η Κύπρος αποφάσισε, πολύ σωστά, να συνάψει συμφωνία με την Αίγυπτο για την οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο κρατών και μετά να αρχίσει έρευνες για πετρέλαια στην κυπριακή ΑΟΖ. Η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται να συμφωνεί και υποστηρίζει την κυπριακή θέση, τη στιγμή που έχει μεσάνυχτα για το τι σημαίνει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, μια και ποτέ δεν ασχολήθηκε με αυτή τη νέα έννοια του Δίκαιου της Θάλασσας.

Όπως γνωρίζουμε, ο κύριος λόγος της ελληνοτουρκικής διαφοράς είναι η ύπαρξη πετρελαίου στο Αιγαίο, όμως οι ελληνικές κυβερνήσεις ουδέποτε ζήτησαν οριοθέτηση της ΑΟΖ στο Αιγαίο! Τώρα, η κυπριακή πρωτοβουλία φέρνει στο προσκήνιο όχι μόνο αυτή τη μεγάλη ελληνική παράλειψη, αλλά και σε πολύ δύσκολη θέση και την Τουρκία, η οποία, βέβαια, δεν επιθυμεί κάποιος να εγείρει θέμα ΑΟΖ που τόσο πολύ βλάπτει τα συμφέροντά της στη Μεσόγειο. Η δημιουργία ΑΟΖ στις Ελληνικές θάλασσες δικαιολογείται για τους ακόλουθους λόγους:

Α. Υπάρχουν σήμερα 137 παράκτια κράτη που διαθέτουν ΑΟΖ. Η Σύμβαση του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά στο Άρθρο 121, παράγραφος 2, ότι όλα τα νησιά και οι νησίδες, με εξαίρεση τους βράχους που δεν μπορούν να έχουν δική τους οικονομική ζώνη, διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ ενός νησιού καθορίζεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζεται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Αυτό είναι το μεγάλο πλεονέκτημα της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας, γιατί η Τουρκία δεν μπορεί να προβάλλει τα ίδια επιχειρήματα που χρησιμοποιεί για δεκαετίες τώρα για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου. Δηλαδή, ότι τα νησιά μας δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι βρίσκονται πάνω στην «υφαλοκρηπίδα» της Ανατολίας.

Β. Στις 10 Μαρτίου 1983 ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέιγκαν υπέγραψε διακήρυξη βάσει της οποίας η Αμερική δημιούργησε ΑΟΖ 200 ν.μ. πέρα από τις ακτές της. H πράξη αυτή της Αμερικής ήταν πολύ χρήσιμη για την Ελλάδα, διότι η Αμερική διατήρησε, σύμφωνα με τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, ΑΟΖ για όλα ανεξαιρέτως τα νησιά της. Έτσι, για την αμερικανική κυβέρνηση θα είναι πολύ δύσκολο να αρνηθεί στην Ελλάδα τη δημιουργία ελληνικής ΑΟΖ που δεν θα διαφέρει καθόλου από την αμερικανική ΑΟΖ.

Ας σημειωθεί ότι Αμερική, που απέχει μόνο 90 μίλια από την Κούβα, δεν τόλμησε να πει ότι η Κούβα, επειδή είναι νησί, δεν διαθέτει ΑΟΖ, αλλά οριοθέτησε την ΑΟΖ ανάμεσα στα δύο κράτη χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της «μέσης γραμμής», μέθοδο που τόσο απεχθάνονται οι Τούρκοι. Μάλιστα, η κυβέρνηση της Κούβας αποφάσισε πρόσφατα να αρχίσει έρευνες για πετρέλαια στη δική της ΑΟΖ, έρευνες που γίνονται σε απόσταση μόνο 45 μιλίων από τις ακτές της Φλόριδας.

Γ. Στα τέλη του 1986, η Τουρκία υιοθέτησε ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και κατέληξε σε συμφωνία με την τότε Σοβιετική Ένωση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της «μέσης γραμμής». Αργότερα, η Τουρκία άρχισε συνομιλίες με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία για το ίδιο θέμα, που κατέληξαν σε συμφωνίες παρόμοιες του τύπου που είχε συνάψει με τους Σοβιετικούς. Ουδέποτε, βέβαια, η Τουρκία πρότεινε στην Ελλάδα και σε άλλα γειτονικά κράτη να κάνουν το ίδιο στη Μεσόγειο. Έτσι, η Μαύρη Θάλασσα, που αποτελεί «κλειστή ή ημίκλειστη θάλασσα», όπως και η Μεσόγειος, έχει εντελώς μοιραστεί από τα παράκτια κράτη αυτής της θάλασσας, χρησιμοποιώντας την οριοθέτηση της ΑΟΖ και όχι της υφαλοκρηπίδας.

Αυτό, κατά την άποψή μου, αποτελεί τον πιο λανθασμένο χειρισμό της Τουρκίας, διότι δέχτηκε να οριοθετήσει τη θαλάσσια ζώνη της Μαύρης Θάλασσας με μια μέθοδο που δεν ίσχυε μέχρι το 1982, δηλαδή με τη μέθοδο της ΑΟΖ που πολέμησε τόσο πολύ κατά τη Διάσκεψη του ΟΗΕ. Η Τουρκία χρησιμοποίησε αυτή τη νέα θαλάσσια ζώνη, παρόλο που μέχρι σήμερα αρνείται να προσχωρήσει στη νέα Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας που περιλαμβάνει και την ΑΟΖ. Πώς μπορεί η Τουρκία να αρνείται την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ελλάδα, όταν ήδη υπάρχει το προηγούμενο της Μαύρης Θάλασσας;

Δ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επίσης αποδεχτεί την ΑΟΖ και πολλά παράκτια κράτη-μέλη της έχουν υιοθετήσει ΑΟΖ 200 μιλίων. Έτσι, είναι απορίας άξιον γιατί όχι μόνο η ΕΕ δεν παρεμβαίνει υπενθυμίζοντας στην Τουρκία ότι όλα τα κράτη-μέλη της έχουν δικαίωμα να υιοθετήσουν ΑΟΖ στις παράκτιες περιοχές τους, αλλά και να υποχρεώσει όλα τα κράτη-μέλη της, που δεν έχουν ήδη ΑΟΖ, να προκηρύξουν τέτοια ΑΟΖ.

Η Τουρκία, επίσης, γνωρίζει ότι η θέση της όσον αφορά στην ΑΟΖ είναι πολύ αδύναμη, γι’ αυτό και δεν εκστομίζει ποτέ αυτές τις τρεις λέξεις στις συνομιλίες της με όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις από το 1974 μέχρι σήμερα. Το μεγάλο ερώτημα, βέβαια, είναι γιατί και η Ελλάδα αποφεύγει να αναφερθεί και να θέσει η ίδια, στο τραπέζι των συνομιλιών, τις τρεις αυτές λέξεις (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη) που ανησυχούν τόσο πολύ την Τουρκία.


Πηγή









Share