Η Ψευδοεπιστήμη της Πολιτικής Οικονομίας.

Σαν να μην έφταναν οι διαφορές πολιτικής άποψης που υφίστανται μεταξύ των δυο πλευρών του Ατλαντικού, από τα ζητήματα της Μέσης Ανατολής έως αυτά του περιβάλλοντος, τώρα έχουμε και μια διαφορά απόψεων σχετικά με την οικονομική πολιτική. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συνεχίζουν να αγκομαχούν από την οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008 και που έπληξε πρωτίστως την Ελλάδα, παραλίγο γονατίζοντας και τη υπόλοιπη ευρωζώνη.

Ως αντίδραση, οι Ευρωπαίοι επέλεξαν τη παραδοσιακή οδό της οικονομικής «ακεραιότητας», προτάσσοντας ως θεραπεία για τα τεράστια χρέη τους την αύξηση των φόρων, και τις περικοπές των δημοσίων δαπανών, σε τόσο μεγάλο επίπεδο που δεν έχει γίνει ποτέ στο παρελθόν, και που έχουν «τρομάξει» τόσο τον διαπρεπή οικονομολόγο Paul Krugman, όσο και τον ίδιο τον πρόεδρο Ομπάμα. Θυμίζουμε πως κυβέρνηση του δεύτερου έχει επιλέξει για εφαρμογή στις ΗΠΑ, την Κευνσιανή σχολή οικονομικής σκέψης, που θέλει την ύφεση να αντιμετωπίζεται με αύξηση της ρευστότητας και μείωση των φόρων. Στις συνεδριάσεις μάλιστα των G8 και G20, οι Αμερικανοί προειδοποίησαν τους Ευρωπαίους, πως η μέθοδος που ακολουθούν θα βαθύνει την ύφεση, πλην όμως χωρίς αποτέλεσμα.

Έτσι βλέπουμε να γεννάται ένα ερώτημα που σπάνια τίθεται στο τραπέζι. Όχι για το ποιος από τους δυο έχει δίκιο, αλλά για το αν υπάρχει σωστό ή λάθος σε ζητήματα οικονομίας. Είναι άραγε τα οικονομικά επιστήμη;

Ο συντηρητικός πρωθυπουργός της Βρετανίας David Cameron, έχει δηλώσει πως θα μειώσει το έλλειμμα «με τρόπο που θα δυναμώσει και θα ενώσει τη χώρα…». Αυτού του είδους οι «καλοσυνάτες» ρητορικές εξηγούν το πώς και γιατί οι Tories αποτελούν το μακροβιότερο και πλέον πετυχημένο πολιτικό κόμμα στην Ευρώπη, αλλά δεν αλλάζουν το γεγονός πως η εντολή που δόθηκε από τον Cameron προς τα βρετανικά υπουργεία είναι η δραστική περικοπή των δαπανών τους κατά 25%.

Ούτε αλλάζουν το γεγονός πως σύμφωνα με πολλούς οικονομολόγους, η αποπληθωριστική αυτή πολιτική οδηγεί στη καταστροφή. Άλλοι βέβαια διαφωνούν. Ο John Maynard Keynes έλεγε κάτι, ο Milton Friedman έλεγε το αντίθετο, και κάποιος άλλος οικονομολόγος έλεγε κάτι διαφορετικό και από τους δυο. Έτσι γίνονταν πάντα στην πολιτική οικονομία, από την εποχή του Adam Smith, και αργότερα του Karl Marx. Δεν μπορούν βέβαια να έχουν όλοι δίκιο. Άρα η «επιστήμη» τους δεν μπορεί να συγκριθεί με τη φυσική ή τη χημεία.

Οι οικονομολόγοι διαφωνούν σε πολλά. Διαφωνούν στη φύση της «ορθής κοινωνίας» και στο πως θα επιτευχθεί κάτι τέτοιο. Διαφωνούν στο μέλλον της οικονομίας, και αυτό είναι κατανοητό. Όμως επίσης διαφωνούν τόσο για τη παρελθούσα οικονομία όσο και για τη… παρούσα! Αν δυο κριτικοί της όπερας είχαν διαφορετική άποψη για κάποια σοπράνο, αυτό ίσως να το κατανοούσαμε. Όμως αν ο ένας νόμιζε ότι άκουσε το Parsifal, και ο άλλος το Falstaff, τότε θα είχαμε ένα πολύ βαθύτερο επιστημολογικό πρόβλημα να αντιμετωπίσουμε.

Κάτι άλλο που βλέπει ο αδαής περί τα οικονομικά, είναι το γεγονός πως υπάρχουν πολλά μοντέλα πολιτικής οικονομίας, που όμως όλα λειτουργούν (κατά κάποιο τρόπο). Η αμερικανική ελεύθερη αγορά και επιχειρηματικότητα λειτουργεί, όπως λειτουργεί και η σουηδική σοσιαλδημοκρατία, ή όπως λειτουργεί το ιαπωνικό μοντέλο, κλπ. Ίσως θα πρέπει να λέμε πως τα μοντέλα αυτά «λειτουργούν» σε κάποιες περιπτώσεις μόνο, αφού τίποτα δεν είναι μόνιμο και διαρκές στην ανθρώπινη ιστορία. Ακόμη και η σοβιετική οικονομία λειτουργούσε για κάποιο διάστημα, αν και βασίζονταν στο αξίωμα: «προσποιούνται πως μας πληρώνουν, οπότε εμείς προσποιούμαστε πως εργαζόμαστε…». Το ίδιο επιτυχώς λειτουργούσε κάποτε και η οικονομία του Τρίτου Ράϊχ, όπως είχε παραδεχτεί (με βαριά καρδιά) και ο John Maynard Keynes.

Σε τελική ανάλυση, έχουμε δώσει πολύ μεγάλη βαρύτητα και σεβασμό απέναντι στη «χαοτική επιστήμη» της πολιτικής οικονομίας, που βασίζεται σε «χρησμούς» διάφορων μάντεων. Είναι όμως σαν να εμπιστευόμαστε τους αστρολόγους. Έχουν πλάκα στη πρόβλεψη, αλλά είναι επιστήμονες;

The New Republic

Απόδοση:Strange Attractor


Πηγή



Share