Η «τέλεια» παγκόσμια οικονομική καταιγίδα

Πυκνώνουν τα μαύρα σύννεφα μιας επερχόμενης χρηματοπιστωτικής και οικονομικής καταιγίδας και μαζεύονται από κάθε κατεύθυνση:
την ευρωζώνη, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Κίνα και αλλού.

Πράγματι, η παγκόσμια οικονομία το 2013 μπορεί να είναι ένα πολύ αφιλόξενο περιβάλλον.

Για αρχή, η κρίση στην Ευρωζώνη επιδεινώνεται, καθώς το ευρώ παραμένει πολύ ισχυρό, η δημοσιονομική λιτότητα βαθαίνει την ύφεση σε πολλές χώρες, και μια πιστωτική ασφυξία στην περιφέρεια σε συνδυασμό με τις υψηλές τιμές του πετρελαίου υπονομεύουν τις προοπτικές ανάκαμψης. Το τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης παραμορφώνεται, καθώς διασυνοριακές και διατραπεζικές γραμμές πίστωσης αποκόπτοναι, και η φυγή κεφαλαίων θα μπορούσε να μετατραπεί σε πλήρη τραπεζικό πανικό στην περιφέρεια αν όπως είναι πιθανό η Ελλάδα προβεί σε μια άτακτη έξοδο από το ευρώ κατά τους προσεχείς μήνες.

Επιπλέον, η δημοσιονομική κατάσταση χειροτερεύει, καθώς τα επιτόκια δανεισμού για Ισπανία και Ιταλία έχουν σκαρφαλώσει ξανά σε μη βιώσιμα επίπεδα. Πράγματι, η ευρωζώνη μπορεί να χρειαστεί όχι μόνο ένα διεθνές σχέδιο διάσωσης των τραπεζών της (όπως πρόσφατα η Ισπανία), αλλά επίσης και μια συνολική διάσωση των κρατών μελών της καθώς οι μηχανισμοί προστασίας εντός και εκτός ευρωζώνης φαίνονται ανεπαρκείς όσον αφορά την Ισπανία και την Ιταλία. Ως αποτέλεσμα, η άτακτη διάλυση της ευρωζώνης παραμένει πιθανή.

Στη δύση, με τις οικονομικές επιδόσεις των ΗΠΑ να εξασθενούν, το πρώτο τρίμηνο η ανάπτυξη έφτασε στο 1,9% - αρκετά κάτω από το προβλεπόμενο. Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας εμφανίζεται υποτονική τους τελευταίους μήνες οπότε η οικονομία των ΗΠΑ μπορεί να μείνει στάσιμη πριν το τέλος του έτους.

Στα ανατολικά, η Κίνα με  το μοντέλο ανάπτυξης της μη βιώσιμο, θα μπορούσε να βρεθεί σε βαθιά νερά το 2013, αφού οι επενδύσεις συρρικνώνονται και οι μεταρρυθμίσεις που προορίζονται για να αυξηθεί η κατανάλωση αποδεικνύονται ανεπαρκείς.

Η οικονομική επιβράδυνση στις ΗΠΑ, την ευρωζώνη, και την Κίνα ήδη μεταφράζεται σε σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα  για την ανάπτυξη σε άλλες αναδυόμενες αγορές, λόγω των εμπορικών και χρηματοοικονομικών δεσμών τους με τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση (που σημαίνει, ότι δεν έχει συμβεί καμία «αποσύνδεση»).

Τέλος, οι από καιρό-υποβόσκουσες εντάσεις στη Μέση Ανατολή μεταξύ Ισραήλ και ΗΠΑ από τη μία και του Ιράν από την άλλη για το θέμα της εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων θα μπορούσαν να φθάσουν σε σημείο βρασμού το 2013. Οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις είναι πιθανό να αποτύχουν, και ακόμα αυστηρότερες κυρώσεις δεν είναι σε θέση να σταματήσουν τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν.

 Με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ απρόθυμους να δεχτούν τον περιορισμό των πυρηνικών του Ιράν προβάλλοντας νέα εμπόδια, μια στρατιωτική αντιπαράθεση το 2013 θα οδηγήσει σε μια τεράστια αύξηση της τιμής του πετρελαίου και στην παγκόσμια ύφεση.

Οι κίνδυνοι αυτοί επιδεινώνουν την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας: οι αγορές μετοχών πέφτουν παντού οδηγώντας σε αρνητικές επιπτώσεις στον πλούτο, στην κατανάλωση και τις κεφαλαιουχικές δαπάνες. Το κόστος δανεισμού αυξάνεται για τις υπερχρεωμένες χώρες, ο περιορισμένος δανεισμός υπονομεύει τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, και η πτώση των τιμών βασικών αγαθών σημαίνει μείωση του εισοδήματος των εξαγωγικών χωρών. Η αύξηση της αποστροφής κινδύνου οδηγεί τους επενδυτές να υιοθετήσουν μια στάση αναμονής και στασιμότητας δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο.

Σε σύγκριση με την περίοδο 2008-2009, όταν οι πολιτικοί είχαν άφθονο πεδίο δράσης, οι  νομισματικές και δημοσιονομικές αρχές φαίνεται πλέον να εξαντλούν το πολιτικό τους οπλοστάσιο. Η νομισματική πολιτική περιορίζεται από τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια και τους επαναλαμβανόμενους γύρους ποσοτικής χαλάρωσης. Πράγματι, οι οικονομίες και οι αγορές δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας, αλλά και πιστωτικών κρίσεων αφερεγγυότητας. Εν τω μεταξύ, μη βιώσιμα ελλείμματα και δημόσιο χρέος στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες έχουν περιορίσει σημαντικά τις δυνατότητες για περαιτέρω δημοσιονομικά κίνητρα.

Για να αποφευχθούν απρόβλεπτα φαινόμενα στη ζώνη του ευρώ, η δημοσιονομική λιτότητα σήμερα θα πρέπει να είναι πολύ πιο σταδιακή, ένα σύμφωνο ανάπτυξης θα πρέπει να συμπληρώσει το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο της ΕΕ, και θα πρέπει να εφαρμοστεί μια δημοσιονομική ένωση με αμοιβαιοποίηση του χρέους (ευρωομόλογα). 

Επιπλέον θα πρέπει να ξεκινήσει μια πλήρης τραπεζική ένωση, αρχής γενομένης με την εγγύηση των καταθέσεων σε επίπεδο ευρωζώνης, μαζί με κινήσεις προς μεγαλύτερη πολιτική ολοκλήρωση, ακόμη και αν η Ελλάδα αφήσει την ευρωζώνη.

Δυστυχώς, η Γερμανία αντιστέκεται σε όλα αυτά τα βασικά μέτρα πολιτικής, καθώς εμμένει στον πιστωτικό κίνδυνο στον οποίο οι φορολογούμενοι της θα εκτεθούν σε περίπτωση μεγαλύτερης οικονομικής, δημοσιονομικής και τραπεζικής ολοκλήρωσης. Ως εκ τούτου, η πιθανότητα μιας καταστροφής της ευρωζώνης αυξάνεται.

Και, ενώ το σύννεφο πάνω από την ευρωζώνη όλο και σκουραίνει, δεν είναι το μόνο που απειλεί την παγκόσμια οικονομία. Ετοιμαστείτε να τρέξετε στα καταφύγια.

ΠΗΓΗ