FT: Η τρόικα αυτοσχεδιάζει, οι τεχνοκράτες είναι ξεπερασμένοι

Έντονη κριτική στην τάση που παρατηρείται στην Ευρώπη υπέρ των κυβερνήσεων τεχνοκρατών ασκεί ο Thomas Fricke σε άρθρο γνώμης στην Financial Times Deutschland. Με τίτλο «Η αυτοδίδακτη τρόικα», ο γερμανός δημοσιόγραφος  και αμφισβητεί ευθέως την αποτελεσματικότητα των πολιτικών που αυτοί εφαρμόζουν.

Ειδικά σε σχέση με την Ελλάδα, τονίζει με έντονα ειρωνικό τρόπο την ανησυχία σε σχέση με το πιθανό αποτέλεσμα των επερχόμενων εκλογών και την αποτροπή της διεξαγωγής δημοψηφίσματος για την ακολουθούμενη πολιτική. Το μήνυμα που περνά μέσα από όλη αυτή την κατάσταση – γράφει - είναι ότι η δημοκρατία είναι κάτι το ανόητο και ότι οι υπερχρεωμένες χώρες χρειάζονται τώρα σκληρούς μεταρρυθμιστές και αμείλικτη εξυγίανση της οικονομίας.

Το πραγματικά παράλογο της υπόθεσης είναι ότι η «επευφημούμενη εμφάνιση» των ειδικών βρίσκεται σε ακραία αντίθεση με το πόσο λίγο μπορούν οι ίδιοι να εκτιμήσουν την επίδραση των συνταγών που εισηγούνται, ειδικά από την στιγμή που κάποιες οικονομικές πολιτικές έχουν ήδη αποδειχθεί ως αμφίβολης αξίας.

Τίθεται το ερώτημα, γιατί ο Μάριο Μόντι προβάλλεται ως διασώστης σε σχέση με την οικονομική κρίση, ενώ ο ίδιος ως επί πολλά χρόνια Επίτροπος στην ΕΕ παρέβλεψε τα προβλήματα που μπορούν να δημιουργηθούν από τον ανταγωνισμό μεταξύ των τραπεζών. Ή τι κάνει τον καθηγητή-πρωθυπουργό Λ. Παπαδήμο τόσο ξεχωριστό, ο οποίος ήταν μεν ένας κεντρικός τραπεζίτης με κύρος, ως το νούμερο δύο στην ιεραρχία της ΕΚΤ, όμως δεν εντόπισε τα μεγάλα προβλήματα της Ελλάδας (κατά τον ίδιο τρόπο που δεν το έπραξε και ο γερμανός επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ, πράγμα που δείχνει ότι δεν υπήρχε προνομιακή μεταχείριση του κράτους προέλευσης).

Το ίδιο ισχύει και για τους υπαλλήλους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι οποίοι ως μέλη της τρόικα φέρονται σαν να μην γνώριζαν πόσο άσχημη είναι η κατάσταση στην Ελλάδα. Ήταν η ίδια η υπηρεσία τους όμως, η οποία στην επέτειο του Ευρώ το 2008 εμφανιζόταν ενθουσιασμένη για το γεγονός ότι οι «επιτυχημένοι» Έλληνες διπλασίασαν από την εισαγωγή του Ευρώ και μετά την δυναμική της ανάπτυξής τους.

Είτε τότε ήταν μεθυσμένοι, σημειώνει ο Fricke, είτε η σημερινή ομοβροντία εναντίον των Ελλήνων είναι μία μορφή άμυνας, προκειμένου να αποτραπεί η υπόνοια ότι η κατάσταση κλιμακώθηκε επειδή ακολουθήθηκε λανθασμένη συνταγή.

Όταν το 2010 η τρόικα εισηγήθηκε λιτότητα, υπήρξαν οικονομολόγοι, οι οποίοι προειδοποίησαν ότι η χώρα θα οδηγείτο στην ύφεση και τα χρέη της θα αυξάνονταν. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, διδάσκει η ιστορία. Έτσι, μαζί με την λιτότητα ήρθε και η ύφεση.


Η τρόικα αυτοσχεδιάζει

Ο παραλογισμός που παρατηρείται έγκειται στο ότι τώρα ακούγεται η κατηγορία ότι οι Έλληνες δεν έκαναν αρκετά. Στην πράξη και η ίδια η τρόικα παραδέχτηκε ότι για έναν χρόνο εισηγείτο ανοησίες, όταν το 2011 ξαφνικά διακήρυξε ότι τώρα θα πρέπει να υπάρξει περισσότερη ανάπτυξη. Βέβαια, με αυτό η τρόικα φαίνεται να εννοεί μεταρρυθμίσεις, όπως η ελαστικοποίηση του νομικού πλαισίου των απολύσεων, η οποία σύμφωνα ακόμα και με την ορθόδοξη οικονομική θεωρία επενεργεί χρόνια μετά και δεν θέτει τέλος στο σπιράλ της ύφεσης, αντίθετα, σε καιρούς ύφεσης, οδηγεί σε άνοδο της ανεργίας.

Μιλώντας απόλυτα σοβαρά, η τρόικα δίνει την εντύπωση ομάδας αυτοσχεδιασμού, της οποίας όμως η πολιτική συνεπάγεται την άσχημη παράπλευρη συνέπεια, ότι οι πειραματισμοί της κοστίζουν σε πολλούς ανθρώπους την εργασία τους.

Υπάρχει μία σειρά εμπειρικών μελετών που καταδεικνύουν ότι η ακραία πολιτική περικοπών αποδίδει λίγο. Στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να βοηθήσει μόνον αν συνοδευθεί από μεγάλη υποτίμηση του νομίσματος- κάτι που δεν μπορεί να γίνει στην Ευρωζώνη- σε συνδυασμό με εξαιρετικά χαμηλό επιτόκιο, το οποίο όμως δεν μπορεί να υπάρξει για τις χώρες που βρίσκονται σε κρίση, αν λάβει κανείς υπόψη τα επιτόκια τιμωρίας που επιβάλλουν οι αγορές ομολόγων.


Δύο μέτρα, δύο σταθμά

Εδώ δεν βοηθάει και η επίμονη προσπάθεια να αναδειχθούν ως πρότυπα κάποιες μικρές χώρες της Βαλτικής ή η Ιρλανδία. Καταρχάς η Ιρλανδία ξανακύλησε στην ύφεση. Επιπλέον η όλη προσπάθεια μοιάζει με τον γιατρό, ο οποίος αναισθητοποιεί τον ασθενή με το ξύλινο σφυράκι, υποστηρίζοντας ότι υπήρξε κάποιος που δεν πέθανε εξ’ αυτού του λόγου, τουλάχιστον όχι άμεσα.

Ακόμα και η βρετανική κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον, η οποία πριν από δύο χρόνια ξεκίνησε μεγαλειωδώς την πολιτική αυστηρής λιτότητας, αναγκάστηκε σε υποχώρηση, καθώς το έλλειμμα επιμένει να βρίσκεται στο 9% του ΑΕΠ. Τώρα ο υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε κάποιες φοροαπαλλαγές, προκειμένου να στηρίξει την οικονομία. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Βρετανοί αντιτίθενται στο Δημοσιονομικό Σύμφωνο της ΕΕ.

Η αντίθετη εικόνα εμφανίζεται σε χώρες που έχουν ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο, όπως συνέβη με τις ΗΠΑ αλλά και τη Γερμανία. Στη Γερμανία φαίνεται πιθανή η επίτευξη ισοσκελισμένου προϋπολογισμού. Αυτό δεν επετεύχθη χάρη στη σκληρή λιτότητα –άλλωστε το δομικό έλλειμμα μειώθηκε κατά τον ΟΟΣΑ κατά μόλις 1,4% από το 2010- αλλά χάρη στην αύξηση του ΑΕΠ που οφείλεται στα πακέτα ενίσχυσης της οικονομίας που εισηγήθηκε η Καγκελάριος Μέρκελ το 2009.

Εξαιρετικά περίεργη, σε αυτό το πλαίσιο, είναι η επιμονή με την οποία η τρόικα και η Μέρκελ ζητούν τώρα από Ισπανούς και Ιταλούς να κάνουν το αντίθετο. Όλα αυτά επιτρέπουν να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι η αλήθεια σε σχέση με την επίλυση της κρίσης δεν είναι τόσο απλή, αλλά θα πρέπει ακόμα να αναζητηθεί. Αυτήν την αποστολή όμως δεν μπορούν να την αναλάβουν οι ξεπερασμένοι παλιοί τεχνοκράτες, καταλήγει ο Fricke.

ΠΗΓΗ