Πότε θα δούμε την φρεγάτα “Ναβαρίνο” να περνά από τον Βόσπορο;

Στο βίντεο βλέπουμε ένα σοβιετικό αντιτορπιλικό να «παρενοχλεί» (στην πραγματικότητα να το «ακουμπά» και να του προκαλεί ζημίες) ένα αμερικανικό πολεμικό εξειδικευμένο στην συλλογή πληροφοριών που προβαίνει σε «αβλαβή διέλευση» από τα Σοβιετικά χωρικά ύδατα, στην Μαύρη Θάλασσα το 1988…

Προφανώς αναφέρομαι στην νέα πρόκληση με την …κρουαζιέρα στο Αιγαίο της φρεγάτας “Kemal Reis” που σημειώθηκε μεταξύ Παρασκευής και Σαββάτου 7 – 8 τρέχοντος. Η φρεγάτα διέπλευσε το Αιγαίο από ΝΑ πρός ΒΑ, πέρασε στις Κυκλάδες (Μήλο) και προσέγγισε την Αττική, στην ουσία διήλθε από τον διέκπλου Κέας – Κύθνου, σε απόσταση περίπου 15 ν.μ. από το Σούνιο.

Φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά, ανάλογα περιστατικά έχουν σημειωθεί στο παρελθόν, το Σούνιο και η Ραφήνα έχουν «προσεγγισθεί» από τα Τουρκικά πλοία και η χώρα μας έχει (μή – )αντιδράσει με τον ίδιο τρόπο ανεξαρτήτως κυβερνήσεων και προσώπων στα ευαίσθητα «πόστα» του ΥΠΕΞ και του ΥΠΕΘΑ.

Αναφέρθηκα στην πλέον εξοργιστική μορφή προκλήσεως και όχι άσκοπα. Εξοργιστική γιατί προσβάλλει βάναυσα  το «κοινό περί εθνικού δικαίου αίσθημα» αλλά δεν υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος αποτροπής, ή  έστω αντιδράσεως !

Ας δούμε γιατί, καθόσον εκτιμώ ότι η πρακτική αυτή – που «ξεχάσθηκε» για λίγο από τους γείτονες – θα επανέλθει πανηγυρικά στο προσκήνιο λόγω εντάσεως στην Α. Μεσόγειο και κυρίως λόγω της αναβαθμίσεως της σημασίας των εννοιών «χωρικά ύδατα», «μέση γραμμή», «υφαλοκρηπίδα», «ΑΟΖ» στην Ελληνοτουρκική αντιπαράθεση. Σε  προηγούμενες αναρτήσεις μου έχω επισημάνει ότι η Τουρκία σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας  δεν νομιμοποιείται για οποιαδήποτε διεκδίκηση στο Αιγαίο και την περιοχή του Καστελόριζου και ότι οι πάσης φύσεως προκλήσεις και «τετελεσμένα» αποσκοπούν στην «παράκαμψη» του Δικαίου και την επιδίωξη για  ad hoc διεθνείς παρεμβάσεις  με αμοιβαίες – δήθεν – υποχωρήσεις που στην πράξη επιβάλλουν την Τουρκική άποψη.

Ένας τρόπος για να συντηρείται το «κλίμα» ότι «κάτι τρέχει» εκεί στο Αιγαίο, ότι είναι ώρα να αναθεωρούνται συνθήκες των αρχών του 20ου αιώνος κλπ. είναι η διαρκής παρουσία Τουρκικής αεροναυτικής ισχύος στην  περιοχή, μια de facto «συγκυριαρχία» και άρνηση του χαρακτήρα «ελληνικής λίμνης» του Αρχιπελάγους.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Τι προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας που έχουμε αποδεχθεί με την υπογραφή της συνθήκης UNCLOS του Montego Bay του 1982;  (Η Τουρκία ΔΕΝ το έχει αποδεχθεί…)

Λίγη ιστορία : Μετά τα επεισόδια του Στενού της Κέρκυρας όπου βρετανικά πολεμικά πλοία διερχόμενα «αβλαβώς»  από τη χωρική θάλασσα της Αλβανίας, δέχθηκαν στις 15 Μαΐου 1946 αλβανικά πυρά και στις 22 Οκτωβρίου 1946 προσέκρουσαν σε νάρκες το γνωστό μας «Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης» δέχθηκε τον «εθιμικό κανόνα» της «αβλαβούς διελεύσεως» (innocent passage) πολεμικών πλοίων από τα στενά διεθνούς ναυσιπλοΐας και την χωρική θάλασσα ενός παράκτιου κράτους.

Η «αβλαβής διέλευση» έγινε επίσημα αποδεκτή από την σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας της Γενεύης του 1958 και επιτρέπει την διέλευση ακόμη και σε υποβρύχια, με τον περιορισμό του πλού σε ανάδυση και με επηρμένη την σημαία, ενώ κάθε πολεμικό πλοίο που εκτελεί «αβλαβή διέλευση» οφείλει να ενεργεί με τον συντομότερο και ασφαλέστερο τρόπο, σταθερή ταχύτητα, να μήν αναστρέφει πορεία, να έχει «κλειστά» τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου και στοχοποιήσεως και βεβαίως να μή προβαίνει σε έρευνες στον βυθό, σε αναγνωριστικές δραστηριότητες κάθε είδους κλπ.

Το καθεστώς αυτό διευρύνεται με την UNCLOS του 1982, όπου εισάγεται και η έννοια του «πλου διελεύσεως» (transit passage) από στενά διεθνούς ναυσιπλοΐας. Τα «στενά διεθνούς ναυσιπλοΐας» αποκτούν καίρια σημασία στον ανταγωνισμό ΕΣΣΔ – ΗΠΑ και μεταξύ άλλων εμπλέκονται τα Δαρδανέλια και η συνθήκη του Montreux, οπού οι Σοβιετικοί καταφέρνουν να αποκλείσουν την διέλευση «καθαρόαιμων» αεροπλανοφόρων ενώ επιτρέπεται η διέλευση σε πλοία τύπου Moskva   που φέρουν ΚΑΙ αεροσκάφη.

Το καθεστώς του «πλού διελεύσεως» εφαρμόζεται στα στενά διεθνούς ναυσιπλοΐας μεταξύ ενός τμήματος ανοικτής θάλασσας ή αποκλειστικής οικονομικής ζώνης και ενός άλλου τμήματος ανοικτής θάλασσας ή αποκλειστικής οικονομικής ζώνης με εξαίρεση το στενό που σχηματίζεται μεταξύ ηπειρωτικού εδάφους και νήσου του ίδιου κράτους εφόσον από την άλλη μεριά της νήσου υπάρχει δυνατότητα πλου μέσα από ανοικτή θάλασσα ή αποκλειστική οικονομική ζώνη, παρόμοιας καταλληλότητας ως προς τα ναυτιλιακά και υδρογραφικά χαρακτηριστικά.

Πλους διελεύσεως σημαίνει ελεύθερη ναυσιπλοΐα και υπέρπτηση με μοναδικό σκοπό τον συνεχή και ταχύ διάπλου του στενού χωρίς να αποκλείεται πρόσβαση ή αναχώρηση ή επιστροφή από τις ακτές ενός παράκτιου στο στενό κράτους, με την επιφύλαξη βέβαια των όρων εισόδου σ’ αυτό το κράτος. Το καθεστώς αυτό δεν απαγορεύει την εν καταδύσει διέλευση των υποβρυχίων !

Πλοία και αεροσκάφη ενώ ασκούν το δικαίωμα πλου διελεύσεως οφείλουν :

α. Να διέρχονται από το στενό χωρίς καθυστέρηση.

β. Να απέχουν από κάθε απειλή ή χρήση βίας εναντίον της κυριαρχίας της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας των παράκτιων στα στενά κρατών ή να ενεργούν κατά οποιονδήποτε άλλο τρόπο παραβαίνοντας τις αρχές του διεθνούς δικαίου που είναι ενσωματωμένες στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

γ. Εκτός από την περίπτωση ανωτέρας βίας ή κινδύνου, να απέχουν απ’ οποιεσδήποτε δραστηριότητες που δεν έχουν σχέση με αυτές που επιβάλλονται για μια κανονική, συνεχή και ταχεία διέλευση.

δ. Να μην εκτελούν θαλάσσιες επιστημονικές έρευνες και υδρογραφικές εργασίες χωρίς την προηγούμενη άδεια των παρακτίων κρατών.

ε. Να συμμορφώνονται με τους νόμους και κανονισμούς των παράκτιων στα στενά κρατών που έχουν σχέση με την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, τη ρύθμιση της θαλάσσιας κυκλοφορίας, την αποφυγή τον έλεγχο και τη μείωση της ρύπανσης, την παρεμπόδιση της αλιείας και τη φόρτωση ή εκφόρτωση εμπορευμάτων, χρημάτων ή προσώπων κατά παράβαση των τελωνειακών, δημοσιονομικών, μεταναστευτικών ή υγειονομικών νόμων και κανονισμών των παράκτιων στα στενά κρατών.

στ. Τα πλοία συμμορφώνονται με τους γενικά αποδεκτούς διεθνείς κανονισμούς τις διαδικασίες και την πρακτική για την ασφάλεια στη θάλασσα. Τα αεροσκάφη να τηρούν τους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας και να είναι συντονισμένα στις ραδιοσυχνότητες που είναι καθορισμένες από τις αρμόδιες αρχές ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας.

Προφανώς αυτές οι διατάξεις  ΔΕΝ είναι ευνοϊκές για την χώρα μας, κράτος με έντονο νησιωτικό χαρακτήρα και διάσπαρτα «στενά διεθνούς ναυσιπλοΐας» σε όλη την έκταση του Αρχιπελάγους.

Στην ουσία, πλοία, υποβρύχια και αεροσκάφη μπορούν να κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα στην ελληνική επικράτεια ! (Υπήρξε περιστατικό με τουρκικό ΥΒ που «χάθηκε» στον θαλάσσιο χώρο Καφηρέα – Κέας – Ανδρου)

Η Ελλάδα και άλλες χώρες με ανάλογα προβλήματα κατέθεσαν ένσταση, μεταξύ άλλων και με ειδικές προβλέψεις για πολεμικά πλοία που έφεραν πυρηνικό οπλισμό η εξοπλισμό επιστημονικών και γεωλογικών ερευνών. Η ένσταση πολεμήθηκε λυσσαλέα από τις τότε δυο Υπερδυνάμεις, ειδικά την ΕΣΣΔ που διατηρούσε αγκυροβόλια στα διεθνή ύδατα Δυτικά της Κρήτης και ανοικτά της Λήμνου και δεν έβλεπε με διόλου καλό μάτι περιορισμούς στην κυκλοφορία της τότε μοίρας Μεσογείου του Σοβιετικού ΠΝ.

Για προφανείς λόγους η διάταξη παρέμεινε ως είχε και η Ελλάδα αναγκάσθηκε να καταθέσει την παρακάτω «ερμηνευτική δήλωση» :

«Σχετικά με τις διατάξεις του Μέρους  ΙΙΙ «περί στενών χρησιμοποιούμενων για τη διεθνή ναυσιπλοΐα» και ειδικότερα όσο αφορά την εφαρμογή στην πράξη των Άρθρων 36, 38, 41 και 42 της Συμβάσεως του Δικαίου της Θάλασσας, σε περιοχές όπου είναι κατεσπαρμένα πολυάριθμα νησιά τα οποία σχηματίζουν πληθώρα εναλλακτικών στενών που εξυπηρετούν ουσιαστικά μια και την αυτή οδό διεθνούς ναυσιπλοΐας, η Ελλάς αντιλαμβάνεται ότι το οικείο παράκτιο κράτος έχει την ευθύνη να προσδιορίζει τον ή τους διαδρόμους εκείνους, μέσα από αυτά τα εναλλακτικά στενά απ’ όπου τα πλοία και τα αεροσκάφη τρίτων κρατών θα μπορούν να διακινούνται με καθεστώς transit passage, κατά τρόπο ώστε αφενός μεν να ικανοποιούνται οι απαιτήσεις της διεθνούς ναυσιπλοΐας και αεροπλοΐας μέσω της υπόψη περιοχής, αφετέρου δε να πληρούνται οι ελάχιστες απαιτήσεις ασφαλείας τόσο των διερχομένων πλοίων και αεροσκαφών όσον και του παράκτιου κράτους».

Όλως τυχαίως την δήλωση κατήγγειλε η … Τουρκία στις 15 / 11 / 1982 ως μονομερή, αυθαίρετη, αβάσιμη και απαράδεκτη !

Η χώρα μας την επανέλαβε κατά την επικύρωση της συνθήκης ΧΩΡΙΣ ΑΝΤΙΡΡΗΣΗ από τα Κράτη –Μέρη άρα η δήλωση ισχύει ενώ η Τουρκία ΔΕΝ αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος της συνθήκης !

Όμως η Ελλάδα ΔΕΝ προχώρησε στον ορισμό με Προεδρικά Διατάγματα των στενών Διεθνούς ναυσιπλοΐας  (ενώ το δηλώνει στην «ερμηνευτική δήλωση» !) με αποτέλεσμα να υφίσταται «νομικό κενό» ως προς την εφαρμογή της συνθήκης ΚΑΙ της ερμηνευτικής δηλώσεως στο συγκεκριμένο θέμα (Μέρος ΙΙΙ, πλους διελεύσεως).

Στην πράξη τώρα, στενά όπως αυτό του Καφηρέως ή Κέας – Μακρονήσου ενώνουν δυο τμήματα ανοικτής θάλασσας (βλ.χάρτη Χωρικών Υδάτων) και χρησιμοποιούνται για την διεθνή ναυσιπλοΐα άρα ισχύει το καθεστώς transit passage !

Και από την στιγμή που η Ελλάδα ΔΕΝ εχει ορίσει ποιά είναι τα στενά διεθνούς ναυσιπλοΐας, εναπόκειται στον κάθε κυβερνήτη να επιλέξει από ποιό στενό θα κάμει τον αβλαβή πλού του ! Ποιος μπορεί να ισχυρισθεί ότι το στενό Κέας – Μακρονήσου είναι στενό διεθνούς ναυσιπλοΐας και το στενό Κέας – Κύθνου ΔΕΝ είναι ;

Τώρα εάν η Kemal Reis η όποια άλλη φρεγάτα περνά με τα οπλικά συστήματα απενεργοποιημένα, ή όχι, εάν τα συστήματα ESM του πλοίου καταγράφουν κάθε ηλεκτρομαγνητική υπογραφή των ελληνικών μέσων επιτηρήσεως, εάν από το πλοίο φωτογραφίζονται  ακτές, φυλάκια, παρατηρητήρια κλπ είναι προφανώς «ψιλά γράμματα» και εκεί αποσκοπούσε η προσπάθεια των «μικρών κρατών» να συμμαζέψουν τα οριζόμενα από την συνθήκη σε αντίθεση με τα συμφέροντα των μεγάλων Δυνάμεων.
Στην ουσία οι Τούρκοι μπορούν να περνούν «αβλαβώς» στα 15 ν.μ. απο το Σούνιο…η ακόμη και στα 5 η στα 6 ν.μ. απο αυτό, μεταξύ Κέας – Μακρονήσου !

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Κατ’αρχήν αντί να αποκρύπτουν η να συσκοτίζουν με βλακώδεις ανακοινώσεις οι αρμόδιοι το θέμα να βγουν και να εξηγήσουν ανοικτά όλες τις παραμέτρους ώστε να μην δημιουργούνται εντυπώσεις με «Τούρκους στο Σούνιο» η στην Ραφήνα. Ούτε ο Καραμανλής, ούτε ο Παπανδρέου είναι «προδότες» στο συγκεκριμένο θέμα και ούτε ο οποισδήποτε άλλος όσο και εάν φωνασκούν δωρεάν οι συνήθεις πατριδοκάπηλοι !

Επίσης, να προβεί η χώρα σε όλες τις αναγκαίες ρυθμίσεις και διατυπώσεις σύμφωνα με το Δ.Δ. της Θάλασσας ώστε να είναι εφικτή η καταγγελία των παραβάσεων.

Μια επιλογή αντιδράσεως είναι η «παρενόχληση»  a la Russe  της φωτογραφίας με «ακούμπισμα», απόνερα, κλειστούς ελιγμούς και  η επιδεξιότητα και η εμπειρία των στελεχών του ΠΝ εγγυώνται το αποτέλεσμα !

Το ρίσκο βεβαίως είναι μεγάλο : Θερμή εμπλοκή και ενδεχομένως νερό στον τουρκικό μύλο περί «αστάθειας», «ανασφάλειας», «κινδύνων για την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια» στο Αιγαίο, άρα «παρέμβαση των ψυχραιμότερων» και γκριζάρισμα !

Αλλιώς… το περιβόητο «ισοδύναμο τετελεσμένο» : Πώς θα σας φαινόταν να περάσει η ΦΓ Ναβαρίνο (έτσι για να πονά…) από τον Βόσπορο ανήμερα των Θεοφανίων σημαιοστολισμένη και με το άγημα αποδόσεως τιμών στο κατάστρωμα; Σύμφωνα με τα άρθρα 1 -2 και 8-22 της Συνθήκης του Montreux που διέπει το καθεστώς των στενών (και που παραμένει σε ισχύ παρά κάποιες αναθεωρήσεις και συμπληρώσεις)  ένα πολεμικό πλοίο κάτω των 15,000 τόνων και μη –αεροπλανοφόρο μπορεί να διέλθει ελεύθερα από τα «στενά διεθνούς ναυσιπλοΐας» των Δαρδανελλίων !

Parsifal

ΠΗΓΗ