Η μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου στον ιερό ναό του Αγίου Αχιλλείου, στο Βυθό Πενταλόφου

Στον ιερό ναό του Αγίου Αχιλλείου, στον Πεντάλοφο Κοζάνης, η ατμόσφαιρα είναι κατανυκτική. Μέσα στην κατάγραφη από αγιογραφίες εκκλησία, που χτίστηκε το 1740 και αντέχει ακόμη στο χρόνο, μπορεί κάποιος να διαπιστώσει το λόγο, που ο ναός αυτός αποτελεί σημείο αναφοράς του ελληνισμού επί αιώνες. Στο νάρθηκά του απεικονίζεται μια πολύ οικεία μορφή για όλους τους Έλληνες, που όμως δεν ανήκει στο χώρο των αγίων. Πρόκειται για τον Μέγα Αλέξανδρο, που οι Χιοναδίτες ζωγράφοι (από τους Χιονάδες της Κόνιτσας) συμπεριέλαβαν στις πλούσιες τοιχογραφίες, που κοσμούν το εσωτερικό της εκκλησίας. Με τον τρόπο αυτό εξέφρασαν το σεβασμό τους σε μια προσωπικότητα που προετοίμασε το έργο του χριστιανικού ευαγγελίου, μέσω της διάδοσης της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού.
«Η τοιχογραφία έχει θέμα την κόλαση, τον πύρινο ποταμό και τη Δευτέρα Παρουσία. Εκεί, εμφανίζονται ιεράρχες, μάρτυρες, προφήτες και απόστολοι και στη συνέχεια εβραίοι και τύραννοι βασιλείς, όπως οι Πέρσες, Δαρείος, Κύρος και Πώρος, που απεικονίζονται, κρατώντας στα χέρια τους σπαθιά. Ακριβώς δίπλα τους εμφανίζεται η μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος νίκησε τους Πέρσες βασιλείς. Στα χέρια του κρατά βασιλικό σκήπτρο και στο κεφάλι του φορά κορώνα. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι, οι συγκεκριμένοι βασιλείς αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη, κάποιοι μάλιστα από προφήτες», επισημαίνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο ζωγράφος Αργύρης Παφίλης. «Τέτοιου είδους απεικονίσεις δεν δημιουργούν δογματικό ζήτημα, καθώς οι συγκεκριμένες μορφές εμφανίζονται στον νάρθηκα των εκκλησιών και χωρίς φωτοστέφανο. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του ναού, που βρίσκεται στη λίμνη των Ιωαννίνων. Εκεί, έχουν τοιχογραφηθεί οι μορφές αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, όπως ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας, με το σκεπτικό ότι ο καθένας, με το έργο του διακόνησε το έργο της εκκλησίας, κατά τα χρόνια που ακολούθησαν», εξηγεί στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης Παύλος. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, η εκκλησία δεν φοβήθηκε τέτοιες απεικονίσεις, καθώς αποδίδει σε τέτοιες μορφές σημαντικό ρόλο στο σχέδιο της Θείας Οικονομίας. «Η Οικονομία του Θεού προετοίμασε τη σωτηρία του κόσμου μέσα από πλήθος ανθρώπων, που τυπικά φαίνονται να είναι άσχετοι με την εκκλησία, αλλά ουσιαστικά είναι μέσα στα σχέδια του Θεού», προσθέτει. Αντιλαμβανόμενη την ιστορική σημασία του ναού, η νομαρχία Κοζάνης προχώρησε στην υπογραφή σύμβασης, ύψους 215.000 ευρώ, για την αποπεράτωσή του, καθώς ήδη είχε αρχίσει να φανερώνει τα σημάδια του χρόνου. Οι τοιχογραφίες είχαν αρχίσει να καταστρέφονται, η σκεπή επέτρεπε στο νερό να κυλάει στο εσωτερικό του ναού, ενώ η υγρασία έκανε έντονη την εμφάνισή της. «Έγιναν σημαντικές εργασίες, απαραίτητες για τη στερέωση και την ανάδειξη του μνημείου, με κύριο γνώμονα τη διατήρηση της αισθητικής του αξίας», επισημαίνει από την πλευρά της η αρχιτέκτων μηχανικός του έργου, Δήμητρα Κοψαχείλη και αναφέρει ότι, οι εργασίες περατώθηκαν με την εποπτεία της 17ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Κοζάνης και τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της νομαρχίας Κοζάνης. Μιλώντας για την ιστορία του ναού, σημειώνει ότι στην ανατολική του όψη βρίσκεται εντοιχισμένη μια πλάκα που αναφέρει ότι χτίστηκε το 1740, ενώ κοσμήθηκε στο εσωτερικό της στα 1774, με τοιχογραφίες από τους Χιοναδίτες ζωγράφους. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν το ξυλόγλυπτο τέμπλο, τα προσκυνητάρια, ο δεσποτικός θρόνος και ο ζωγραφιστός άμβωνας. Η κ. Κοψαχείλη δεν παραλείπει να αναφερθεί και στη μεγάλη αγάπη των κατοίκων για τη συγκεκριμένη εκκλησία, σε σημείο που, όταν την έβλεπαν να καταρρέει, προσφέρονταν οι ίδιοι να βοηθήσουν στις εργασίες αποπεράτωσης. «Είναι πράγματι συγκινητική η αγάπη, η ευλάβεια και ο σεβασμός των κατοίκων της περιοχής του Πενταλόφου στον ναό. Κάθε χρόνο τελείται λειτουργία την ημέρα της γιορτής του Αγίου Αχιλλείου. Πέρσι, μάλιστα, η Θεία Λειτουργία μας επιφύλαξε μια μεγάλη έκπληξη», σημειώνει ο μητροπολίτης Παύλος και εξηγεί: «όταν πήγα να λειτουργήσω, βρήκα ένα αντιμήνσιο του 1912, ένα ύφασμα που απεικονίζει την αποκαθήλωση και χρησιμοποιείται για την τέλεση λειτουργίας, ακόμη και εκτός ναού. Όλα αυτά τα χρόνια, το αντιμήνσιο βρίσκονταν στη συγκεκριμένη θέση και η ανακάλυψή του ήταν η καλύτερη ανταμοιβή για όλους τους συγκεντρωμένους».


geochar

kozanitika.gr




Share