ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΘΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΔΠΘ Τα σπουδαιότερα αρχαία ελληνικά επιτεύγματα παρουσιάστηκαν στην Κομοτηνή!

Το κορυφαίο τεχνούργημα της συλλογικής εργασίας θεωρείται ο μηχανισμός των Αντικυθήρων
 
Με την παρουσίαση του μηχανισμού των Αντικυθήρων, κορυφώθηκε τη Κυριακή το συνέδριο Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, που διοργάνωσε στην Κομοτηνή, το τμήμα Ιστορίας Εθνολογίας του ΔΠΘ. Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, γνωστός και ως αστρολάβος των Αντικυθήρων ή υπολογιστής των Αντικυθήρων, είναι ένα αρχαίο τέχνημα που πιστεύεται ότι ήταν ένας μηχανικός υπολογιστής και όργανο αστρονομικών παρατηρήσεων και παρουσιάζει ομοιότητες με πολύπλοκο ωρολογιακό μηχανισμό
. Ανακαλύφθηκε σε ναυάγιο ανοικτά του νησιού Αντικύθηρα μεταξύ των Κυθήρων και της Κρήτης. Με βάση τη μορφή των ελληνικών επιγραφών που φέρει χρονολογείται μεταξύ του 150 π.Χ. και του 100 π.Χ., αρκετά πριν από την ημερομηνία του ναυαγίου, το οποίο ενδέχεται να συνέβη ανάμεσα στο 87 π.Χ. και 63 π.Χ.. Θα μπορούσε να ήταν κατασκευασμένο μέχρι μισό αιώνα πριν το ναυάγιο. Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε το 1900 σε βάθος περίπου 40 με 64 μέτρων και πολλοί θησαυροί, αγάλματα και άλλα αντικείμενα, ανασύρθηκαν από Συμιακούς σφουγγαράδες και βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.  Στις 17 Μαΐου 1902 ο αρχαιολόγος και διευθυντής του Μουσείου Βαλέριος Στάης πρόσεξε ότι ένα από τα ευρήματα είχε έναν οδοντωτό τροχό ενσωματωμένο και εμφανείς επιγραφές με αστρονομικούς όρους.

ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 

Στο συνέδριο μίλησε, ένας από τους ανθρώπους, που προσπάθησε να ανακατασκευάσει τον μηχανισμό. Ο  μαθηματικός Διονύσιος Κριάρης έκανε το 1999 μια πρώτη ανακατασκευή, βασισμένη στο μοντέλο του Πράις (φυσικός και ιστορικός της επιστήμης που εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο του Γέηλ). Ο ίδιος ερευνά για πολλά χρόνια τον μηχανισμό των Αντικυθήρων και κατά την ομιλία του αναφέρθηκε στις δυνατότητες που έχει, «είναι ένα πλανητάριο όπως είναι τα γνωστά σήμερα πλανητάρια. Δηλαδή, δείχνουν τις θέσεις των ουρανίων σωμάτων και επιπλέον κάνουν και προβλέψεις, όπως εκλείψεις ηλίου, σελήνης και τηρούν τα ημερολόγια». Κατά τον κ. Κριάρη, ο μηχανισμός είναι το σπουδαιότερο αρχαιολογικό τεχνολογικό επίτευγμα. Είναι το κορυφαίο τεχνούργημα της συλλογικής εργασίας, γιατί περιλαμβάνει μαθηματικά, αστρονομία, μηχανολογία, τεχνολογία και ενδεχομένως να έχει και άλλες χρήσεις, σημείωσε ο μελετητής. Αυτό που αγνοούν πολλοί είναι το γεγονός ότι, στα χέρια των ερευνητών δε βρίσκεται το σύνολο του μηχανισμού και υπολογίζεται ότι δεν έχει ανακαλυφθεί το υπόλοιπο 55-60%. «Από τα ευρήματα που έχουμε, το έχουμε εξερευνήσει πλήρως, είναι αδιαμφισβήτητα αυτά, τα οποία γνωρίζουμε ότι μπορούσε να κάνει ο μηχανισμός.  Το θέμα είναι ότι το κομμάτι που έχουμε δεν είναι όλο το μέρος του μηχανισμού».

ΟΙ ΑΜΑΞΕΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΔΟΞΙΠΑΡΑΣ ΖΩΝΗΣ 

Τα ευρήματα των αμαξών της Μικρής Δοξιπάρας Ζώνης παρουσιάστηκαν επίσης στο πλαίσιο του συνεδρίου στη Κομοτηνή. Ο επίτιμος έφορος Αρχαιοτήτων Διαμαντής Τριαντάφυλλος ως ο πλέον καταλληλότερος, μίλησε για τα ευρήματα των αρχαιολόγων στην περιοχή του Βορείου Έβρου.  Η έρευνα στον ταφικό τύμβο της Μικρής Δοξιπάρας-Ζώνης άρχισε το 2002 από τη ΙΘ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Θράκης, περιφερειακή υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού, με υπεύθυνους αρχαιολόγους τον Διαμαντή Τριαντάφυλλο, διευθυντή τότε της Εφορείας και τη Δόμνα Τερζοπούλου. Η ανασκαφή άρχισε στις 9 Σεπτεμβρίου του 2002. Λίγες μέρες αργότερα αποκαλύφθηκαν οι τροχοί της πρώτης άμαξας. Τετράτροχες άμαξες θαμμένες μόνες ή μαζί με τα άλογά τους έχουν βρεθεί σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Ασίας, στην Ελλάδα όμως ήρθαν για πρώτη φορά στο φως στον τύμβο της Μικρής Δοξιπάρας-Ζώνης. 

Η ανασκαφή συνεχίστηκε, κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, καθ΄όλη τη διάρκεια του 2003 και σταδιακά ήρθαν στο φως οι υπόλοιπες τέσσερις άμαξες, οι ταφές πέντε αλόγων και οι τέσσερις μεγάλοι λάκκοι που περιείχαν τα υπολείμματα της καύσης των νεκρών και πολυάριθμα αντικείμενα που είχαν τοποθετηθεί από τους συγγενείς για να συνοδεύουν τους νεκρούς στη μετά θάνατον ζωή τους.  Ο κ. Τριαντάφυλλος παρουσίασε τμήματα και εξαρτήματα των αμαξών και έκανε μία ιστορική αναδρομή στην εμφάνιση των πρώτων αρμάτων και αμαξών μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια. «Στον τύμβο της Μικρής Δοξιπάρας είχαμε την τύχη να βρούμε ένα εντυπωσιακό σύλλογο από τις άμαξες και τα άλογα, διατηρήθηκε σε καλή κατάσταση και δίνει πολλά στοιχεία για να μπορέσουμε να ανασυνθέσουμε τις άμαξες εκείνης της εποχής. Όπως είναι φυσικό το εύρημα αυτό, συνδέεται με την παρουσία οχημάτων από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι και τα νεότερα, επομένως, γίνεται συγχρόνως και μία σύγκριση», ανέφερε. Ανάλογες εκδηλώσεις με σκοπό την εξωστρέφεια του τμήματος προανήγγειλε, τέλος από τη πλευρά του πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας Εθνολογίας του ΔΠΘ Κωνσταντίνος Χατζόπουλος. «Είναι μία προσπάθεια που κάνει το τμήμα μας τα τελευταία τρία χρόνια, για να αναδείξει επιστημονικά επιτεύγματα και για να φέρει την επιστήμη και τη γνώση που παράγει η επιστήμη σε επαφή με τον κόσμο, τη κοινωνία. Αυτό είναι, πρώτα από όλα να βγούμε από τη εσωστρέφεια και να δείξουμε, κομμάτια τομείς της επιστήμης στους φοιτητές και να δώσουμε τη δυνατότητα στους πολίτες της Κομοτηνής, να έρθουν σε επαφή με τη γνώση αυτή, όπως παράγεται αυτή σε πανεπιστημιακό επίπεδο». 

Όλγα Τσιούλφα

ΠΗΓΗ.